Polski Urząd Antymonopolowy powstał 13 kwietnia 1990 r. na mocy ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Był pierwszą tego typu instytucją w państwach postkomunistycznych.

- Przez 30 lat historii Urzędu zmieniały się jego zadania, kompetencje i narzędzia. Przez cały ten czas konsekwentnie staliśmy jednak na straży przestrzegania zasad konkurencji i uczciwych zasad gry rynkowej – mówi Tomasz Chróstny, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Początkowo do zadań Urzędu Antymonopolowego należała kontrola przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych oraz koncentracji podmiotów na rynku, a także zwalczanie praktyk monopolistycznych poprzez walkę z nadużywaniem pozycji rynkowej i antykonkurencyjnymi porozumieniami. W 1996 r. Urząd Antymonopolowy zmienił nazwę na Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i uzyskał nowe kompetencje: ochronę konsumentów oraz nadzór nad Inspekcją Handlową.

Kolejna ważna cezura to rok 2001, kiedy weszła w życie ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Uporządkowała ona dotychczas obowiązujące rozwiązania, uwzględniając przy tym konieczność dostosowania krajowych przepisów do unijnych. Wraz z wejściem Polski do UE w 2004 r. Prezes UOKiK uzyskał nowe narzędzie do zwalczania niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję – program łagodzenia kar (leniency). W 2007 r. została uchwalona obecnie obowiązująca ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, a w 2015 r. nastąpiła jej istotna nowelizacja, która wprowadziła m.in. dwuetapowe postępowania w sprawach z zakresu kontroli koncentracji. Prezes UOKiK zyskał wtedy także możliwość nakładania kar finansowych na osoby fizyczne odpowiedzialne za udział w porozumieniu ograniczającym konkurencję. Regulacja ustanowiła też instytucję dobrowolnego poddanie się karze. W 2017 r. ruszył program dla sygnalistów.

Z biegiem lat Prezes UOKiK zyskiwał nowe kompetencje z zakresu szeroko pojętej ochrony konkurencji.

Od 2000 r. UOKiK monitoruje pomoc publiczną udzielaną polskim przedsiębiorcom, a od 2004 r. koordynuje dotyczące jej postępowania przed Komisją Europejską.
Od 2017 r. na mocy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej Prezes Urzędu interweniuje na rynku rolno-spożywczym, aby wyeliminować nieuczciwe praktyki handlowe wobec jego słabszych uczestników, np. rolników.
Od 2020 r. Urząd posiada kompetencje do zwalczania zatorów płatniczych z możliwością nakładania kar na największych dłużników.

W ciągu 30 lat swojego istnienia (1990-2019) Prezes Urzędu wydał 4250 decyzji w sprawie praktyk antykonkurencyjnych i 12 143 decyzje dotyczących struktury przedsiębiorstw. Trzeba przy tym pamiętać, że w pierwszym okresie do 2001 r. te ostatnie dotyczyły nie tylko koncentracji jak obecnie, ale także dekoncentracji i przekształceń – wydano ich wówczas w sumie 8658. Natomiast decyzji w sprawie praktyk antymonopolowych powstało w tym czasie 2247.

- Chcemy jeszcze skuteczniej egzekwować poszanowanie zasad uczciwej konkurencji w Polsce. Stawiamy na analitykę, nowe technologie i rozwój informatyki śledczej. Nowe narzędzia pomogą nam sprostać wyzwaniom zmieniającej się gospodarki - mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.

Obecnie w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów trwają prace nad Polityką ochrony konkurencji i konsumentów na najbliższe lata. UOKiK stawia na wykorzystanie sztucznej inteligencji w prowadzonych postępowaniach oraz wiedzy i doświadczenia zdobytego podczas trzech dekad rozwoju gospodarki.