• 26 kwietnia 2023 roku w życie weszła nowelizacja Kodeksu pracy wdrażająca w Polsce unijną dyrektywę work-life balance.
• Ustawa wydłuża urlop rodzicielski o dodatkowe dziewięć tygodni dla ojców.
• Mając świadomość dużego potencjału zmian, które mogą zajść na rynku pracy w obliczu wdrożenia nowych zasad urlopów rodzicielskich, serwis Pracuj.pl przygotował raport badający postawy zawodowe pracujących rodziców. 

Najważniejsze informacje:

- 85% badanych popiera dziewięciotygodniowe urlopy rodzicielskie dla ojców.
- 2/3 popiera ograniczenie urlopów ojcowskich do 1. roku życia dziecka.
- 3/4 spodziewa się pozytywnego wpływu regulacji na zaangażowanie ojców.
- 1 na 3 ojców dostrzega niechęć szefów do urlopów rodzicielskich mężczyzn.
- 8 na 10 matek uważa, że dłuższy urlop rodzicielski ich partnerów wsparłby bardziej sprawiedliwy podział opieki nad dzieckiem.
- 1/3 ogółu badanych dostrzega występowanie „kary za macierzyństwo”.
- 19% - tylu mężczyzn zaobserwowało w swoim otoczeniu zjawisko “premii za ojcostwo”.

Zmiany w Kodeksie Pracy

Z końcem kwietnia w Polsce weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy wdrażająca dwie unijne dyrektywy: w sprawie przejrzystych warunków pracy oraz w kwestii tzw. work-life balance. W ramach drugiej z wymienionych dyrektyw mamy do czynienia ze szczególnie istotną zmianą, a wejście przepisów w życie zakończyło długi etap konsultacji i prac nad ich wdrożeniem. Serwis Pracuj.pl regularnie przygląda się postawom Polaków w obliczu istotnych działań legislacyjnych wpływających na rynek pracy. Mając świadomość dużego potencjału zmian, które mogą zajść w obliczu wdrożenia nowych zasad urlopów rodzicielskich, autorzy raportu postanowili zapytać o postawy zawodowe pracujących rodziców. 

Badanie Pracuj.pl, obok zmierzenia postaw rodziców wobec nowych regulacji, poświęcone zostało także postawom związanym ogólnie z aktywnością zawodową w obliczu posiadania potomstwa. W badaniu wzięło udział 1404 pracujących rodziców dzieci do 10. roku życia.   

- Łączenie kariery z udanym, pełnym życiem rodzinnym bywa wyzwaniem. Widoczne jest to po skomplikowanych historiach zawodowych wielu mam i ojców, które znamy ze swoich miejsc pracy. Dlatego w tytule naszego raportu znalazło się „nowe otwarcie”. Regulacje dotyczące wydłużonych urlopów ojcowskich, które właśnie weszły w życie, mają szansę stanowić zupełnie nową szansę dla rodziców. W Pracuj.pl regularnie przyglądamy się zmianom legislacyjnym, które mogą wpłynąć na sytuację polskich pracowników i pracowniczek. Prowadzimy badania i weryfikujemy nastroje społeczne, sprawdzając, jakie jest w tych kwestiach zdanie samych zainteresowanych – mówi Elżbieta Flasińska, Dyrektorka Marketingu B2C w Pracuj.pl.

Urlopy rodzicielskie. co się zmienia?

Ojcowie w Polsce otrzymali dodatkową szansę na jeszcze większe zaangażowanie się w opiekę nad dziećmi w ich pierwszych latach życia. Zgodnie ze zmianami w prawie, wymiar urlopu rodzicielskiego wydłużył się z 32 do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) oraz z 34 do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego). Co ważne, każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do dziewięciu tygodni urlopu rodzicielskiego z powyższych wymiarów i prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego rodzica. Innymi słowy, jeśli rodzice chcą skorzystać z urlopów rodzicielskich w nowej, pełnej długości, z jego dziewięciu tygodni będzie musiał skorzystać ten z rodziców, który nie korzystał z pozostałej puli przysługującego urlopu.  

Urlop ojcowski

Zmianami objęte mają zostać również przepisy dotyczące urlopu ojcowskiego, którego wymiar to 2 tygodnie. Według nowych regulacji, z urlopu tego ojcowie będą mogli skorzystać zasadniczo nie później niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Dotychczas były na to 2 lata – intencją jest większe zaangażowanie panów w pierwszym, kluczowym i wymagającym okresie życia potomstwa.

- Nowe przepisy sprawiają, że dodatkowy urlop jest nietransferowalny i musi skorzystać z niego ojciec, a nie matka. Uważam, że to wielka i dobra zmiana, zarówno, jeśli chodzi o podział obowiązków domowych, jak i nawiązywanie więzi z dzieckiem, którą buduje się od samego początku. Oczywiście nie trzeba z tego urlopu korzystać, jest on po prostu nową możliwością. Cieszy mnie fakt, że nie jest to oddolna inicjatywa, ale przepisy które mają moc. Pracodawcy będą musieli podejść do tego tematu z większą uwagą i wspierać pracowników w ich decyzjach. To z kolei prowadzi do mniejszych przerw w karierze mamy dziecka, która i tak wystarczająco często spotyka się z tzw. zawodową „karą za macierzyństwo”  – komentuje Łukasz Dominiak, założyciel profilu Who’s Your Daddy.

Świadomość zmian nieco wyższa

Dyskusja o wspomnianej regulacji toczyła się wśród ekspertów i w mediach stosunkowo szeroko już od połowy 2022 roku – jej pierwotny termin wejścia w życie wypadał bowiem 1 sierpnia ub.r. Jednak ze względu na przedłużające się prace został on przedłużony. Zespół Pracuj.pl chciał sprawdzić wówczas, jak toczące się dyskusje przekładały się na wiedzę o regulacjach wśród pracujących rodziców. Zadano im pytanie o znajomość zmian zarówno w głównym badaniu towarzyszącym raportowi (październik 2022), jak też dodatkowo tuż przed wejściem przepisów w życie (marzec 2023).

Na początku IV kwartału ub.r. znajomość planowanej nowelizacji Kodeksu pracy, dotyczącej zasad korzystania z urlopów rodzicielskich i ojcowskich, deklarowało 56% sondowanych matek i ojców posiadających niepełnoletnie dzieci. Dyskusje prowadzone w późniejszym czasie w mediach i na firmowych korytarzach miały umiarkowany wpływ na zwiększenie wiedzy na temat zmian. W marcu 2023 roku, na nieco ponad miesiąc przed wejściem w życie nowelizacji, jej świadomość była nieco wyższa, niż jeszcze pół roku wcześniej (63%). Szczególna zmiana widoczna była w przypadku ojców, gdzie nastąpił wzrost o 10 punktów procentowych. 

Wśród grup wiekowych najbardziej świadomi planowanych zmian byli rodzice rodzice między 25. a 34. rokiem życia (64%). To przedział wiekowy, którego reprezentanci szczególnie często rozważają poszerzenie rodziny o kolejne dziecko, a tym samym mogą być szczególnie zainteresowani kwestiami zmian w urlopach rodzicielskich. W pozostałych grupach odsetek osób, które słyszały o zbliżającej się nowelizacji oscylował w okolicach 50%. 

Szansa na pozytywną rewolucję

Badani odnoszą się pozytywnie do kwestii dotyczących urlopów dla ojców – aż 85% pracujących rodziców popierało wprowadzenie tej regulacji. Dostrzegają potencjał zmian, jakie wprowadzić mogą nowe przepisy. 

54% badanych rodziców zgadza się ze stwierdzeniem, że wydłużenie urlopów rodzicielskich dla ojców będzie w przyszłości sprzyjać lepszemu wyrównaniu podziału obowiązków opiekuńczych między rodzicami. 3 na 4 badanych rodziców uważało, że dłuższe urlopy dla ojców mogą mieć istotny wpływ na zwiększenie ich zaangażowania w wychowanie dzieci (77%), a także zachęci ich do spędzania większej ilości czasu z dziećmi (70%). Zdecydowana większość respondentów dobrze oceniała także inne zapisy regulacji, w tym otrzymywanie przez ojców wynagrodzenia podczas dziewięciu tygodni urlopu rodzicielskiego (88%).

Zgodnie z zapowiedziami ustawodawców, wprowadzenie nowych przepisów niewątpliwie ma szansę stać się ważnym kamieniem milowym na drodze do bardziej różnorodnego, równego podziału obowiązków między matki i ojców. Zaoferowane mężczyznom możliwości mają na celu przede wszystkim odciążenie kobiet w obowiązkach rodzicielskich, w tym wsparcie ich w powrocie na rynek pracy czy rozwijaniu karier. Badanie Pracuj.pl pokazuje, że Polki posiadające dzieci rzeczywiście dostrzegają duży potencjał planowanych rozwiązań. To tym bardziej ważne, że respondentki zwracają uwagę na liczne wyzwania zawodowe czy z zakresu zdrowia psychicznego, związane z okresem urlopu rodzicielskiego, a następnie powrotu na rynek pracy.