Wojna w Ukrainie a ceny w Polsce: jaja droższe 3 razy a papier toaletowy 6,5 razy
- Wpływ wybuchu wojny w Ukrainie na ceny żywności realizował się przede wszystkim w marcu i kwietniu 2022 r., kiedy na rynku mieliśmy do czynienia z podwyższoną niepewnością dotyczącą tego, jak wojna wpłynie na sytuację podażową na światowym rynku żywności.
- Według wstępnych danych GUS, w styczniu 2023 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych zwiększyły się o 17,2% w porównaniu z analogicznym miesiącem 2022 r. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny towarów i usług wzrosły o 2,4%.
- Według koszyka cenowego DlaHandlu.pl średnia cena kilograma chleba zwiększyła się w ciągu roku o 61% (7,94 zł vs 4,92 zł), ale różnica styczniowych cen jakie płacili klienci skazani na droższe sklepy (11,98 zł vs 6,46 zł), była jeszcze większa - wzrost ceny sięga 85%.
Co wpłynęło na wzrost cen żywności?
Już przed rosyjską inwazją na Ukrainę mówiło się o rosnącej inflacji w Polsce. Jak podawał GUS, w styczniu 2022 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 9,2 proc. w porównaniu z analogicznym miesiącem 2021 r., a w stosunku do poprzedniego miesiąca zwiększyły się o 1,9 proc. Wzrost cen żywności i napojów bezalkoholowych był w tym okresie jeszcze silniejszy i wyniósł 9,4 proc. Także w stosunku do poprzedniego miesiąca wzrost cen tej kategorii był silniejszy niż towarów i usług konsumpcyjnych ogółem - wyniósł 2,6 proc.
Według ASM Sales Force Agency, średnia wartość koszyka zakupowego w styczniu 2022 r. wynosiła 238,64 zł, co oznaczało, że był droższy o 11,44 zł w porównaniu z końcem 2021 roku. Nastąpił 5-proc. wzrost cen w 10 z 13 badanych sieci handlowych. Wzrost cen dotyczył ośmiu kategorii produktów: mięso, wędliny i ryby, mrożonki, produkty tłuszczowe, napoje, nabiał, słodycze oraz używki i alkohol. W największym stopniu zdrożały produkty tłuszczowe, których cena zwiększyła się o blisko 40 proc. w stosunku do 2021 r. Spadek cen w styczniu ub.r. widać było tylko w przypadku produktów sypkich (15,96 proc).
Po wybuchu wojny wystąpiła skokowa inflacja wskutek zahamowania wymiany handlowej z Rosją, Białorusią i zaatakowaną Ukrainą. Odbiło się to na globalnym rynku powodując gwałtowny wzrost cen żywności i napojów bezalkoholowych.
Ukraina jest głównym eksporterem zbóż i roślin oleistych. Wstrzymanie dostaw tych surowców spowodowało więc skokowy wzrost ich cen na światowych giełdach.
Dodatkowo rosnące ceny gazu przyczyniły się do tego, że koncerny chemiczne przełożyły je na ceny nawozów, które na globalnych rynkach osiągnęły rekordowe poziomy. Wysokie ceny ropy naftowej jeszcze bardziej powiększyły koszty produkcji.
Nie bez znaczenia były też skutki epidemii. Powstałe w jej trakcie niedobory produktów na rynku przyczyniały się do ich rosnących cen.
- Wpływ wybuchu wojny w Ukrainie na ceny żywności realizował się przede wszystkim w marcu i kwietniu 2022 r., kiedy na rynku mieliśmy do czynienia z podwyższoną niepewnością dotyczącą tego, jak wojna wpłynie na sytuację podażową na światowym rynku żywności. Widoczne było to szczególnie w silnym wzroście cen zbóż i roślin oleistych, których Ukraina jest znaczącym eksporterem. Wraz z obniżaniem się niepewności, a także uruchomieniem korytarza zbożowego na Morzu Czarnym wpływ ten wyraźnie osłabł – stwierdza w komentarzu dla portalu DlaHandlu.pl Jakub Olipra, starszy ekonomista w Departamencie Analiz Makroekonomicznych Credit Agricole Bank Polska.
Rok wojny - wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych
Według wstępnych danych GUS, w styczniu 2023 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych zwiększyły się o 17,2% w porównaniu z analogicznym miesiącem 2022 r. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny towarów i usług wzrosły o 2,4%.
Żywność i napoje bezalkoholowe w styczniu br. były droższe o 20,7% w porównaniu z analogicznym okresem minionego roku i o 1,9% w stosunku do grudnia ub.r. Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe podrożały odpowiednio o 9,9% i 1,2%.
System wag stosowany w obliczeniach wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2022 r.
Wzrost cen żywności w okresie luty 2022 – styczeń 2023
Droższe produkty w koszyku cenowym DlaHandlu.pl
„Koszyk cenowy” to wspólny projekt portali DlaHandlu.pl oraz PortalSpożywczy.pl, który służy monitorowaniu cen kilkudziesięciu produktów FMCG w największych polskich miastach w kilku kategoriach sklepów, jak delikatesy, dyskonty, supermarkety, hipermarkety, sklepy osiedlowe.
Porównując średnią cenę produktów w polskich marketach w styczniu 2023 r. ze średnią ceną ze stycznia ubiegłego roku można zaobserwować znaczący wzrost cen w różnych kategoriach produktowych.
I tak średnia cena litra mleka 3,2% w styczniu br. kształtowała się na poziomie 4,44 zł, podczas gdy rok wcześniej było to 3,33 zł, co oznacza wzrost o 33%. Ale biorąc pod uwagę najwyższą cenę, jaką trzeba było zapłacić w najdroższych sklepach w obu porównywalnych okresach (5,5 zł vs 3,89 zł) wzrost jest znacznie wyższy i sięga 41%.
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku kilograma chleba. Jego średnia cena zwiększyła się o 61% (7,94 zł vs 4,92 zł), ale różnica cen, jakie płacili klienci skazani na droższe sklepy (11,98 zł vs 6,46 zł), była jeszcze większa - wzrost ceny sięga 85%.
Porównując średnią cenę 10 jaj w opakowaniu w styczniu 2023 r. (9,24 zł) i 2022 r. (2,99 zł) okazuje się, że dziś są one droższe 3 razy.
Królem podwyżek jest jednak papier toaletowy - średnia cena 8 białych rolek (17 zł vs 4,49 zł) zwiększyła się w ciągu roku aż 6,5 razy!
- W styczniu dynamika cen żywności i napojów bezalkoholowych zmniejszyła się do 20,7% rok do roku, wobec 21,5% w grudniu. Wolniejsze tempo wzrostu cen żywności jest spójne z obserwowanym przez nas w ostatnich miesiącach spadkiem cen surowców rolnych na światowym rynku. Warto jednak pamiętać, że luty br. najprawdopodobniej przyniesie przejściowy wzrost dynamiki cen w tej kategorii, związany z efektami niskiej bazy sprzed roku wynikającymi z obniżki VAT na żywność. W kolejnych miesiącach tempo wzrostu cen żywności i napojów bezalkoholowych będzie się obniżać i w grudniu zmniejszy się najprawdopodobniej do poziomu ok. 4-5% rok do roku – prognozuje Jakub Olipra.
